အခ်စ္

အခ်စ္ဆိုေသာအရာ၀တၳဳမွာ လူ႔ခံစားခ်က္ႏွင္႔ထိေတြ႔မႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးပါ၀င္ၿပီး ၊ အလြန္ၿပင္းထန္ေသာ စြဲလမ္းမႈကိုအခ်စ္ဟုေခၚသည္ဟု မွတ္သားထားဖူးပါသည္၊ ၿမန္မာ႔ဓေလ႔ထုံးစံတြင္ တဏွာပါ ေသာ၁၅၀၀အခ်စ္ႏွင္႔ ၊ တပ္မက္ၿခင္းကင္းေသာ ၅၂၈ ဆိုၿပီးခြဲထားသည္႔အၿပင္တိရိစၧာန္ ၊ အရာ၀ တၳဳ ၊ တို႔တြင္ခုံမင္ႏွစ္သက္တတ္ေသာအခ်စ္မ်ားလဲရွိေသးသည္၊အေၿခခံအားၿဖင္႔ အခ်စ္ဆိုသည္မွာ ေသြးသားမေတာ္စပ္ေသာတစိမ္းတေယာက္အေပၚတြင္ ေဖၚၿပ၍ မရႏုိင္ေလာက္ေအာင္အလြန္ၿပင္း ထန္ေသာ ၾကင္နာခံစားမႈမ်ိဳးကိုသာမန္အားၿဖင္႔အခ်စ္ဟုေခၚဆိုၾကရေပသည္ ။ 

ထိုၿပင္းထန္ေသာၾကင္နာခံစားမႈမ်ိဳးမွသည္တဦးႏွင္႔တဦးစတင္ခ်စ္ကြ်မ္း၀င္ၿပီး အထိအေတြ႔အခ်စ္ အၿဖစ္လက္ခံၾကေပသည္ ၊ အခ်စ္ဆိုေသာအရာသည္ ယဥ္ေက်းမႈကြာၿခားၿခင္း ၊ စိတ္၏ခံစားမႈကို လိုက္၍ အဓိပၸါယ္ကြာၿခားမႈမ်ားေၾကာင္႔တစ္ကမၻာလုံး အတြက္ကိုက္ညီမည္႔အဓိပၸါယ္မရွိႏုိင္ၾကေသး ေပ ။ 

အခ်စ္သည္ စိတၱဇနာမ္ၿဖစ္ေသာေၾကာင္႔ စိတ္ႏွင္႔သာခံစား၍သိႏုိင္ေသာအရာမ်ိဳးၿဖစ္သည္ အခ်စ္ ကိုအခ်စ္မဟုတ္ေသာအရာမ်ားၿဖင္႔တုိင္းတာ ရွင္းၿပႏုိင္ရန္အင္မတန္ခက္ခဲေပသည္၊ အခ်စ္သည္အ လြန္ၾကိဳက္ေသာသေဘာရွိၿပီး၊ အမုန္း၏ဆန္႔က်င္ဖက္ၿဖစ္ေပသည္ ၊ အခ်စ္ဟူသည္ တဏွာမဟုတ္ ဘဲ ၊ လိင္ဆႏၵနဲၿပီးခင္တြယ္ေသာစိတ္ခံစားမႈအတြင္းမွေပၚေပါက္လာၿခင္းၿဖစ္သည္ ၊ သို႔ေသာ္သူ ငယ္ခ်င္းႏွင္႔ကားမတူေပ ။ 

နာမ္သေဘာၿဖစ္ေသာအခ်စ္သည္ ရႈပ္ေထြးၿပီး အခ်စ္ဒႆနဆရာမ်ားက ဖြင္႔ဆုိထားေသာအခ်စ္ ဆိုင္ရာ နာမည္ေက်ာ္ဖြင္႔ဆိုခ်က္မ်ားမွာ ဘီဂ်ယ္ ၏ အခ်စ္သည္ အရာရာကိုေအာင္ၿမင္သည္(Love conquers all ) ဗီတယ္ ရဲ႕ အခ်စ္သာလိုသည္ (all you need is love ) ႏွင္႔ ဘာထရံရပ္ဆဲလ္ရဲ႕ ႏိႈင္းယွဥ္ရာမဟုတ္ေသာ၊ အႏွိဳင္းမဲ႔အခ်စ္ (absolute value) တို႔မွာထင္ရွားေသာ အခ်စ္ဆုိင္ရာဖြင္႔ ဆိုခ်က္မ်ားပင္ၿဖစ္ပါသည္ ။ 

လူအခ်င္းခ်င္း ခ်စ္ေသာ အခ်စ္ကုိ လူ႔အခ်စ္ (Interpersonal love) ဟုေခၚသည္။ ၎သည္ ႀကိဳက္ျခင္းထက္ ခံစားမႈ ပုိကဲသည္။ တစ္ဖက္သက္ အခ်စ္္ ဆုိသည္မွာ အျပန္အလွန္ မရွိေသာ ခ်စ္ျခင္းကုိ ေခၚသည္။ လူ႔အခ်စ္ သည္ လူမႈေရးႏွင့္ မ်ားစြာ ဆက္စပ္သည္။ ၎အခ်စ္ကုိ မိသားစု၊ သူငယ္ခ်င္း ႏွင့္ လင္မယားၾကားတုိ႔တြင္ ျဖစ္ေပၚေပမည္။ လူ႔အခ်စ္ ေၾကာင့္ erotomania ကဲ့သုိ႔ စိတ္ေဝဒနာ မ်ားစြာတုိ႔လည္း ျဖစ္ႏုိင္သည္။ 

သမုိင္းတစ္ေလွ်ာက္တြင္ ဒႆန ႏွင့္ ဘာသာေရး တုိ႔သည္ အခ်စ္ သေဘာကုိ အလြန္ ေတြးဆခဲ့ေပသည္။ ၂၀ ရာစု ႏွစ္တြင္ အခ်စ္ႏွင့္ ပတ္သက္၍ စိတ္ပညာ တြင္ အမ်ားအျပား ေရးသားခဲ့သည္။ ေနာက္ပုိင္းႏွစ္မ်ားတြင္ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲျခင္း စိတ္ပညာ (evolutionary psychology)၊ အဆင့္ဆင့္ ေျပာင္းလဲျခင္း၊ မႏုႆေဗဒ၊ ဦးေႏွာက္ေဗဒ (neuroscience) ႏွင့္ ဇီဝေဗဒ မ်ားသည္လည္း အခ်စ္၏ သဘာဝ ႏွင့္ လုပ္ငန္းတုိ႔ကုိ ေလ့လာသည္။ 

ဇီ၀ေဗဒပညာရပ္တြင္ လိင္ကိစၥကိုအခ်စ္ဟုၿမင္ၿပီး ဆာေလာင္ၿခင္းကဲ႔သို႔ေသာ ႏုိ႔တိုက္သတၱ၀ါမ်ား တို႔၏တြန္းအားဟုအခ်စ္ကိုအကဲၿဖတ္ၾကေပသည္၊အခ်စ္ဟူေသာအရာတြင္ပါ၀င္ေသာHelen isher သည္၊ တဏွာဟူေသာၿဖစ္တည္မႈ ၊ ဆြဲငင္မႈ ၊ တြဲစပ္မႈဟူေသာအပိုင္းသုံးပိုင္းပါ၀င္သည္ဟုေ၀ဖန္ ထားၾကေပသည္၊တဏွာၿဖစ္တည္ၿပီး အခ်စ္ဟူေသာဆြဲငင္မႈၿဖစ္ကာ လူတို႔၏စြမ္းအင္မ်ားကို မိတ္ လိုက္ရာတြင္အသုံးၿပဳၿပီး ၊ေနာက္ဆုံးမ်ိဳးဆက္မ်ားေပါက္ဖြားၿခင္းဟူေသာ တြဲစပ္မႈ႔ကိုၿဖစ္ပြားေစ သည္ဟု ဇီ၀ေဗဒပညာရွင္မ်ား ေ၀ဖန္သုံးသပ္ၿပထားသည္ကိုမွတ္သားထားဖူးပါသည္ ။
 

တဏွာသည္ မိတ္လုိက္ျခင္းကုိ အားေပးေသာ ျပင္းျပသည့္ လိင္ဆႏၵကုိ ျဖစ္ေပၚေစၿပီး၊ testostrone ႏွင့္ estrogen ကဲ့သုိ႔ ဓာတု ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား ပုိမုိ ထြက္ေလသည္။ ၎အက်ဳိးသက္ေရာက္မႈသည္ရက္တစ္ပတ္ သုိ႔မဟုတ္ လ အနည္းငယ္ ကာလအပိုင္းအျခားတစ္ခုထိ ၾကာသည္။ အခ်စ္ ဆြဲငင္မႈ သည္ ပုဂၢိဳလ္တစ္ဦးတစ္ေယာက္ အတြက္သာ ေရြးခ်ယ္၍ မိတ္လုိက္ရန္ အခ်စ္စိတ္ ျဖစ္ေပၚၿပီး ၎အခ်စ္စိတ္သည္ အမွန္တကယ္ မိတ္လုိက္ၿပီးေသာအခါ ေလ်ာ့က်သြားျပန္သည္။ မၾကာေသးမွီက ဦးေႏွာက္ေဗဒ (neuroscience) ေလ့လာေတြ႕ရွိခ်က္အရလူတစ္ေယာက္ခ်စ္မိလွ်င္ ဦးေႏွာက္သည္ ဓာတု ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား ျဖစ္သည့္ pheromones၊ dopamine၊ norepinephrine ႏွင့္ serotonin တုိ႔ အဆက္မျပတ္ ထုတ္လုပ္ေပးသည္။ ၎တုိ႔သည္ အဖီတမင္း ကဲ့သုိ႔ ဦးေႏွာက္၏ သာယာမႈ အထြတ္အထိပ္ (pleasure center) ကုိ ဆြေပးၿပီး ႏွလံုးခုန္ႏႈန္း ျမန္ကာ စိတ္လႈပ္ရွားျခင္းႏွင့္အတူ အစား၊ အအိပ္ ပ်က္ေစသည္။ 

တဏွာျဖစ္တည္မႈ ႏွင့္ အခ်စ္ဆြဲငင္မႈ မွာ ခဏတာ ျဖစ္ေပၚရန္ရွိၿပီး တတိယ အဆင့္မွာ ေရရွည္ ဆက္ဆံေရးအတြက္ ရည္ရြယ္သည္။ ဆြဲငင္မႈ သည္ ေႏွာင္ႀကိဳး တစ္မွ်င္ျဖစ္ၿပီး ဆက္ဆံေရးကုိ အားေပးၿပီး ႏွစ္မ်ားစြာ ၾကာႏုိင္သည္။ ေႏွာင္ႀကိဳးမ်ားကုိ လက္ထပ္ျခင္း ႏွင့္ သားဆက္မ်ား သုိ႔မဟုတ္ အျပန္အလွန္ ဆက္ဆံေရးမ်ားက ႏွစ္ဦးႏွစ္ဖက္ လုိအပ္ခ်က္အလုိက္ ခ်ည္ေႏွာင္ထားသည္။ ၎တုိ႔သည္ တုိေတာင္းေသာ ဆက္ဆံေရးမ်ားထက္ အဆင့္ျမင့္သည့္ ဓာတု ပစၥည္းမ်ားျဖစ္ေသာ oxytocin ႏွင့္ vasopressin တုိ႔ကုိ သံုးသည္။ လူမ်ား ခ်စ္ကၽြမ္း၀င္စတြင္ nerve growth factor (NGF) ေခၚ ပရုိတိန္း ေမာ္လီက်ဴးမ်ား ပိုမိုထြက္ရွိၿပီး တစ္ႏွစ္အၾကာတြင္ မူလအေျခသို႕ ျပန္က်သြားသည္ကို Pavia University မွ အီတာလံ သိပၸံပညာရွင္ မ်ားက ၂၀၀၅ခုႏွစ္တြင္ ရွာေဖြေတြ႕ရွိခဲ့သည္။

စိတ္ပညာသေဘာတရားအရ

စိတ္ပညာသည္ အခ်စ္ကုိ သိမႈ (cognitive) ႏွင့္ လူမႈေရး သဘာဝ အျဖစ္ သရုပ္ေဖာ္သည္။ စိတ္ပညာရွင္ Robert Sternberg သည္ အခ်စ္ ႀတိဂံ သီအုိရီ (triangular theory of love) ကုိ ေရးဆြဲခဲ့ၿပီး အခ်စ္သည္ နီးစပ္ျခင္း၊ သံဓိဌာန္ခ်ျခင္း (commitment) ႏွင့္ အရူးအမူး ျဖစ္ျခင္း (passion) သံုးမ်ဳိး ပါဝင္ေၾကာင္း ျငင္းဆုိျပဳခဲ့သည္။ နီးစပ္ျခင္း သည္ လူႏွစ္ေယာက္ ကုိယ္ေရးကုိယ္တာ ကိစၥမ်ားကုိ ေျပာျပၿပီး မိမိဘဝ အေၾကာင္းကုိ အဆံုးတုိင္ ဖြင့္ဟသည္။ နီးစပ္ျခင္းသည္ လူမႈ ဆက္ဆံေရး ႏွင့္ အခ်စ္ကိစၥမ်ားတြင္ ေပၚလြင္သည္။ သံဓိဌာန္ ခ်ျခင္း မွာ တစ္နည္းအားျဖင့္ ဆက္ဆံေရးသည္ ေရရွည္မည္ဟု ေမွ်ာ္လင့္ျခင္းပင္ ျဖစ္သည္။ ေႏွာက္ဆံုး အခ်စ္၏ ထံုးစံမွာ လိင္စိတ္ ႏွင့္ အရူးအမူးျဖစ္ျခင္း ပင္ျဖစ္သည္။ အရူးအမူး အခ်စ္သည္ ရုိမန္းတစ္ အခ်စ္ကဲ့သုိ႔ အတက္အက် ရွိသည္။ အခ်စ္ အားလံုးကုိ ၎သံုးခု အခ်ဳိးေျပာင္းလဲ၍ ေပါင္းစပ္ျခင္း ျဖင့္ ရရွိႏုိင္သည္။ အေမရီကန္ စိတ္ပညာရွင္ Zick Rubin ကမူ အခ်စ္ကုိ စိတ္တုိင္းတာမႈမ်ား (psychometrics) ျဖင့္ သတ္မွတ္သည္။ သူ၏ အဆုိအရ ၎သံုးခုမွာ စြဲလမ္းျခင္း၊ ယုယျခင္းႏွင့္ နီးစပ္ျခင္း ဟုဆုိသည္။

အဖုိႏွင့္အမ ဆြဲငင္သည့္ လွ်ပ္စစ္ နိယာမ တစ္ခုျဖစ္ေသာ Coulomb's law ကုိ ဆက္စပ္၍ လူ၏အခ်စ္ကုိ "ဆန္႔က်င္ဖက္မွ ဆြဲငင္သည္" ဟု ခ်ဲထြင္ၾကသည္။ ၎အဆုိကုိ ၿပီးခဲ့ေသာ ရာစုႏွစ္ၾကာေအာင္ ေလ့လာခဲ့ၾကၿပီး ေနာက္ဆံုးတြင္ ၎မွာ မမွန္ပဲ လူတုိ႔သည္ အႀကိဳက္တူရာသာ ေရြးခ်ယ္ေလ့ရွိၾကသည္။ သုိ႔ေသာ္ ဆန္႔က်င္ဖက္ကုိ လုိလားေသာ အရာတစ္ခုမွာ ကုိယ္ခံအား စနစ္ျဖစ္ၿပီး မ်ဳိးမတူသူတုိ႔ ေပါင္းစပ္လွ်င္ ခုခံအား ပုိ၍ ေကာင္းေလသည္။

ဆက္လက္ေဖာ္ၿပပါမည္…………….။